احتمالاً شما هم با این چالش مواجه شدین که:

او جدیداً در زمان‌های ناراحتی‌اش من را کتک میزند و حتی گاهی به صورتم سیلی میزنه، من هربار دستش را گرفته‌ام و محکم گفته‌ام؛ «ما مامانمون رو کتک نمی‌زنیم.» یا «کتک‌زدن مامانی نه» اما او همچنان به کارش ادامه می‌دهد. اگر چیزی را بخواهد که نمی‌تواند داشته باشد یا اگر من چیزی را که ممکن است خطرناک باشد از او بگیرم این رفتار بدتر می‌شود. اگر حالش خوب نباشد چند بار در روز یا بیشتر این را تجربه می‌کنیم ...

فریادی برای کمک !

• متوقف کردنِ کتک‌زدن بچه و گفتن جمله‌ی «اجازه نداری مامان رو بزنی!» کار درستیه؛ ولی باید اینو با مهربونی گفت، نه با تنبیه و دعوا. بچه‌ها نباید یاد بگیرن که زدن دیگران قابل قبوله، پس باید سریع و قاطع اما با عشق جلوشون رو بگیریم.کودکان به‌خاطر بد بودن یا بدجنسی نمی‌زنن، فقط چون کوچیک هستن و احساسات بزرگی دارن نمی‌تونن خودشون رو کنترل کنن، پس با زدن هیجانشون رو ابراز می‎‌کنن. در واقع زدن‌ها یه جور فریاد بلند برای کمک گرفتن هستند.

• کودکان بسیار حساس هستند و در طول روز با کلی احساس قوی سر و کار دارن، از دردِ دندون درآوردن گرفته تا ناامیدی‌ای که براشون انگار آخر دنیاست، اما سیستم عصبی و مغزشون هنوز اون‌قدری کامل نشده که بتونه این احساسات رو درست مدیریت کنه. برای همین، از روش‌های ساده‌تر و ابتدایی‌تری استفاده می‌کنن تا احساساتشون رو نشون بدن.

زیر خشم چه خبره؟

• شاید متوجه شده باشین که زیر تمام خشم‌ها، احساسات آسیب‌پذیرتری مثل ناراحتی، ترس یا درد وجود داره. این حس‌ها باعث می‌شن احساس ناتوانی کنیم؛ حالا تصور کنین یه نوزاد چقدر بیشتر این حس رو تجربه می‌کنه! تحمل این نوع احساسات واسه خیلی از ماها سخته، واسه همین با خشم باهاشون مقابله می‌کنیم. نوزادها هم از این قاعده مستثنا نیستن؛ اونا هم وقتی درد یا ترس یا آسیب رو تجربه می‌کنن، عصبانی می‌شن، درست مثل ما.

•  حدود ۱۴ ماهگی، فرزند شما ممکنه وقتی عصبانی یا ناامیده، با زدن به شما واکنش نشون بده. وقتی با راهنمایی ملایم بهش توضیح میدین که ما همدیگه رو نمی‌زنیم و می‌بینین که صورتش مچاله می‌شه، این یه نشونه خیلی خوبه. یعنی شما کمکش کردین که از عصبانیت عبور کنه و برسه به احساساتی که زیر اون خشم پنهان بودن. اینکه بتونه اون احساسات عمیق و به‌ظاهر بد رو حس کنه و بروز بده، دقیقاً چیزیه که تو اون لحظه بهش نیاز داره تا بتونه از رفتارهای نمایشی رد بشه. (یعنی به‌جای اینکه فقط احساساتش رو نمایش بده، واقعاً اون‌ها رو حسشون کنه.)  

• وقتی بعد از اون شروع می‌کنه به گریه کردن و شما بغلش می‌کنین، فرزندتون احساساتش رو توی آغوش امن شما تخلیه می‌کنه. کم‌کم یاد می‌گیره که شاید همیشه به چیزی که می‌خواهد نرسه (مثلاً اون وسیله خطرناکی که ازش گرفتین)، اما می‌تونه یه چیز خیلی مهم‌تر داشته باشه: کسی که همه وجودش رو، حتی احساسات منفی‌ش رو هم قبول داره. عشق بی‌قید و شرط بهترین هدیه‌ایه که یه کودک می‌تونه دریافت کنه و پایه‌ی سلامت عاطفیش رو می‌سازه.

•   جالبه بدونین اگه شما در جواب زدنِ بچه با عصبانیت واکنش نشون می‌دادین یا حتی اون رو می‌زدین، اون هیچ‌وقت به اون احساسات عمیق‌ترش نمی‌رسید. احتمالش زیاد بود که یا همچنان عصبانی بمونه یا حتی موقع کتک زدن لبخند بزنه،که این هم خودش یه جور دفاع در برابر اون حس‌های دردناکه. در هر صورت، احتمال اینکه کتک زدن‌هاش ادامه‌دار بشه خیلی بیشتر می‌شد.  

اصلاً راهی برای جلوگیری از کتک‌زدن‌های کودکان وجود داره؟ 

• خیلی از پدر و مادرها متوجه می‌شن وقتی محکم و جدی جلوی کتک‌زدن بچه رو می‌گیرن و پای تصمیمشون می‌مونن، بچه هم کم‌کم از زدن دست می‌کشه.اما وقتی خودشون دو دل هستن یا گاهی جلوش رو می‌گیرن و گاهی نه، بچه هم به کارش ادامه می‌ده، چون مرزها براش روشن و ثابت نیستن.

• بنابراین،کاملاً ممکنه که با یه واکنش مهربونانه، جلوی ادامه‌ی این رفتار رو بگیرین. اگه بهش کمک کنین که احساساتش رو با کلمه‌ها بیان کنه، زودتر از این مرحله عبور می‌کنه و دیگه مجبور نیست احساساتش رو با زدن یا فریاد نشون بده. برای ابراز احساسش لازم نیست که خودش دقیق بتونه اون کلمه‌ها رو بگه، فقط کافیه بدونه که شما حالش رو می‌فهمین.

• وقتی پیام «ما کسی رو نمی‌زنیم» رو گرفت، آماده‌ست که پیام‌های دیگه‌ای هم از شما بشنوه، مثل: «خیلی ناراحتی، اون وسیله رو می‌خواستی.» ترکیب همدلی با حد و مرز خیلی مهمه. همون‌طور که می‌تونین بگین: «می‌تونی هرچقدر خواستی عصبانی باشی، اما من اجازه نمی‌دم منو بزنی.» بهش فرصت بدین که بتونه با گریه کردن احساساتش رو تخلیه کنه و شما هم در کنارش با آرامش و همدلی بگین: «می‌دونم خیلی ناراحتی و عصبانی هستی.»

• یکی از چیزهای جالب درباره احساسات اینه که وقتی اجازه میدیم واقعاً حسشون کنیم، کم‌کم از بین میرن. برای همین، وقتی کودک احساس امنیت کنه و بتونه ناامیدی، ناراحتی یا حس ناتوانی‌ش رو تجربه کنه، اون احساسات محو می‌شن.بعد از اون، دیگه لازم نیست برای دفاع از خودش، به خشم و عصبانیت پناه ببره و خشم هم خودبه‌خود فروکش می‌کنه.

• پس وقتی کودکتون ناراحتیش رو نشون میده، مهمه که به اون نشون بدین که احساساتش براتون ارزشمنده حتی اگر نتونین به خواسته‌اش جواب مثبت بدین. اینطوری بچه‌ها می‌فهمن که ما دوستشون داریم، حتی اگر گاهی با نه گفتن‌مون ناراحتشون کنیم.

نسخه جیبی راهکار:

۱. یه حد و مرز مشخص براش بگذارین. (مثلاً بگین: «ما کسی رو نمی‌زنیم.»)

۲. احساساتش رو بپذیرین و باهاش همدلی کنین. (مثلاً بگین: «می‌فهمم که خیلی ناامید شدی.»)

۳. یه فضای امن براش درست کنین که بتونه با گریه کردن، خودش رو خالی کنه.

۴. کمکش کنین راه‌هایی پیدا کنه که حالش بهتر شه و حال‌و‌هوای خودش رو عوض کنه.

اگر بتونین این چندتا کار ساده رو انجام بدین، درواقع دارین یه پایه قوی واسه سلامت عاطفی کودکتون واسه کل زندگیش می‌سازین.