- بچه‌ها تو چه شرایطی بیشتر غر می‌زنن؟
- چطور می‌تونیم از این غرها پیشگیری کنیم؟
احتمالاً شما هم با این چالش مواجه شدید که:
اگر چیزی بعد از یکی دو بار تلاش‌کردن طبق میل فرزندم پیش نره خیلی زود ناامید میشه. مشکل اینه که دایره لغاتش خیلی خوب نیست. او هنوز دیوانه‌وار غرغر میکنه و در مواقع دیگه هم خیلی سروصدا میکنه. پس وقتی خسته و ناامید میشه و کمک می‌خواد، شروع میکنه به غرغر کردن یا یه قشقرق کوچک راه می اندازه تا وقتی که من برم کمکش.
بچه‌ها تو چه شرایطی بیشتر غر می‌زنن؟
غرغر کردن در ۱۵ ماهگی خیلی عادی هستش. بچه‌های این سن از غرغر کردن به‌عنوان یه روش ارتباطی استفاده میکنن. اونا نمی‌دونن این کار ما رو عصبی میکنه.
کودکان و نوزادان تو این شرایط بیشتر غرغر میکنن:
۱. وقتی احساس ناتوانی میکنن.
- بچه‌ها وقتی غر می‌زنن که حس کنن نمی‌تونن خودشون نیازهاشون رو برطرف کنن یا نتونن روی یه بزرگ‌تر برای رفع نیازشون حساب کنن و اونم ناامیدشون کنه.
- ما پیشنهاد می‌کنیم زندگی بچه‌تون رو جوری بچینین که تا جایی که ممکنه مستقل بار بیاد. چرا نتونه هر وقت خواست با یه چهارپایه، خودش یه لیوان پلاستیکی از بالای سینک برداره؟ اگر برای برداشتن وسایل همیشه به کمک شما نیاز داره، و شما هم صبر می‌کنین تا بهش کمک کنین، دارین وابستگی یا ناتوانیش رو تقویت می‌کنین. اما اگر وقتی نیازش رو بیان میکنه سریع بهش پاسخ بدین، ناامیدیش کمتر میشه و احتمال غرزدنش هم پایین‌تر میاد.
- به غرزدن‌هاش بابت چیزایی که خودش می‌تونه انجام بده – مثل آوردن عروسکش از اون‌طرف اتاق – هم دقت کنین. نباید ازش انتظار داشته باشین تو شرایطی که ناامید و خسته‌ست، از کلمه‌هایی مثل «لطفاً» استفاده کنه. اون هنوز کلی وقت داره تا آداب رو یاد بگیره، اگر وقتی آشفته هستش مجبورش کنیم که بگه " لطفا " این‌جوری قشقرق‌ها و عصبانیتش رو تحریک می‌کنیم.
- وقتی بچه‌ها از نظر احساسی تحت فشار باشن، میرن تو یه وضعیت اضطراری و نمی‌تونن چیزی که بهشون آموزش میدیم رو یاد بگیرن. هنوز کلمه‌های کافی برای برقراری یه رابطه قابل‌اعتماد ندارن و اینکه گاهی از کلمات درست درجای درست استفاده میکنن به این معنی نیست که همیشه به اون کلمات دسترسی داشته باشن، مخصوصاً وقت‌هایی که احساساتشون بالا رفته.
- یکی از راه‌هایی که می‌تونین قبل از اینکه خوب صحبت کنه بهش کمک کنین، یاد دادن زبان اشاره‌ست. تحقیقات نشون داده که بچه‌هایی که بلد‌ن اشاره کنن، کمتر غر می‌زنن و قشقرق راه میندازن، چون راحت‌تر می‌تونن نیازهاشون رو بیان کنن؛ در واقع اشاره کردن ظرفیت زبانی رو هم بالا می‌بره و ممکنه بعدها ضریب هوشیشون (IQ) هم بالاتر باشه.
۲. وقتی ناامید می‌شن.
- غر زدن یکی از روش‌های ارتباطی آدم‌ها وقتی هستش که حس میکنن دارن غرق می‌شن؛اگر فرزندتون تو کاری شکست می‌خوره و ناامید میشه، ممکنه شروع کنه به ناله کردن و غر زدن.
- اگر فرزندتون برای یه کاری سخت تلاش میکنه و مدام تلاشش رو تکرار میکنه، نباید پیش‌قدم بشین و براش انجامش بدین. این کار هم یادگیری رو ازش می‌گیره و هم غیرمستقیم این پیام رو بهش میدین که تو نمی‌تونی از پس کار جدید بربیای.
- حواستون باشه که ناامیدی بیش‌ازحد همون‌قدری که برای شما استرس‌زاست، برای بچه‌تون هم هست. ناامیدی می‌تونه خوب باشه؟ بله، اگر باعث بشه که آدم برای حل مشکلش انگیزه بگیره (مثل وقتی که می‌گین: «باید این کمد رو تمیز کنم، نمی‌تونم هیچی توش پیدا کنم!»)
- اما اگر فکر می‌کنین که فرزندتون مدام با ناامیدی بمبارون میشه، حواستون باشه که فرزندتون در ۱۵ ماهگی هنوز قشر پیشانی مغزش هنوز اون‌قدر رشد نکرده که بتونه اون حجم از ناامیدی رو مدیریت کنه. پس راحت تو احساساتش غرق میشه.
- وقتی فرزندتون شروع میکنه به ناله کردن، بهترین واکنش اینکه احساساتش رو ببینین و بهش اطمینان بدین که شما همیشه کنارش هستین و وقتی بهتون نیاز داره، پشت و پناهشین.
3.وقتی احساس کسل بودن میکنن.
- بچه‌ها وقتی نمی‌دونن چه احساسی دارن یا نمی‌دونن باید چیکار کنن، ناله میکنن.
اما اصلاً چرا باید حوصله فرزندتون سر بره؟
- شغلِ یه نوپا کشف‌کردن و جست‌وجوی دنیاست. ولی ازآنجایی‌که این کار می‌تونه به معنی خراب‌کردن خونه باشه، خیلی از ماها نوپا رو محدود به یه اتاق امن می‌کنیم و سعی می‌کنیم با صفحه‌نمایش (تلویزیون یا گوشی) سرگرمش کنیم تا خرابکاری نکنه.
- مطالعات نشون میده کودکانی که تلویزیون تماشا میکنن، اغلب در درگیرشدن با فعالیت‌های مستقل دچار مشکل می‌شن. پس اگر فرزندتون مدام تلویزیون تماشا میکنه، قطع‌کردنش ممکنه تو کمتر از یک هفته ناله‌هاش رو متوقف کنه چون اون متوجه میشه که چه کارهای دیگه‌ای رو هم می‌تونه خودش به‌تنهایی انجام بده.
راهکارهایی برای کودکانی که از بی‌حوصلگی غر می‌زنن.
- اسباب‌بازی‌های فرزندتون رو درجاهای مختلف خونه بگذارین. کودکان عاشق کنجکاوی در داخل خونه هستن.
- هر چیزی که در اون از آب، یخ یا شن استفاده بشه، برای فرزندتون شگفت‌انگیزه. اگر حیاط ندارین، می‌تونین با یه سینی بزرگ یا یه وان قدیمی برای فرزندتون یه میز شن بسازین.
- به فرزندتون اجازه بدین با یه طی کوچیک زمین رو طی بکشه حتی ممکنه از این بازی، یه آشپزخونه با زمین تمیز هم نصیبتون بشه!
- کاغذ سفید رو به تمام سطح یه میز ناهارخوری بچسبونین و اجازه بدین نقاشی کنه. رنگ‌انگشتی‌ها فوق‌العاده هستن؛ ولی حتماً نیاز به نظارت دارن، می‌تونین خودتون رنگ انگشتی بی‌خطر بسازین، داخل پودینگ وانیلی رنگ خوراکی بریزین و اون رو رو توی یه صندلی بلند بگذارین و اجازه بدین با پودینگش به‌جای رنگ‌انگشتی نقاشی کنه.
4. وقتی بیشتر از حد توانشون بهشون فشار میاد.
- سعی نکنین که تمام کارهای خودتون رو اول انجام بدین و بعد به گرسنگی و خستگی فرزندتون بپردازین. حتی اگر فرزندتون قشقرق هم به پا نکنه، این تضمین رو بهتون میدیم که شروع به ناله‌کردن میکنه.
5. وقتی خسته هستن.
- احتمالاً اگر که فرزندتون خوب استراحت کرده باشه، غر نمی‌زنه. کودکان وقتی به خواب بیشتری نیاز دارن، دچار جنب‌وجوش می‌شن. پس زمان زودتری رو برای خواب فرزندتون امتحان کنین، حتی اگر انقدر زود باشه که مسخره به‌نظر برسه مثلاً ساعت ۱۸:۳۰، این راهکار انقدر موثر هستش که ممکنه در عرض یکی دو روز تاثیرش رو ببینین.
6. وقتی به توجه ما نیاز دارن.
- کودکان ۱۵ ماهه می‌تونن با خودشون بازی کنن و سرگرم بشن، اما هنوزم به تعامل زیادی با ما نیاز دارن. در واقع، اون وقتایی که می‌بینیم شروع به راه رفتن میکنن و به‌جای کودکی کردن، ادای بزرگ‌ترها رو درمیارن، دارن اوقات سختی رو می‌گذرونن؛ چون احساس میکنن ما داریم برای جداشدن و بزرگ شدن بهشون فشار میاریم. این مسئله معمولاً وقتی بدتر میشه که یه جدایی واقعی اتفاق افتاده باشه (مثلاً وقتی مادر بدون کودک به تعطیلات رفته، یا کودک شروع کرده به مهد رفتن، یا یه خواهر یا برادر جدید به دنیا اومده).
- خلاصه اینکه، هرچی بیشتر بدون اینکه فرزندتون تقاضا کنه، بهش توجه کنین و باهاش ارتباط برقرار کنین، زمان‌هایی که مشغول کار هستین کمتر غر میزنه.
- پس مطمئن بشین که فرزندتون به‌اندازه‌ی کافی توجه مثبت و بی‌دلیل از شما دریافت میکنه، مخصوصاً توی زمان‌هایی از روز که بیشتر احتمال غرغرو شدنش هست، مثلاً قبل از شام.
- راز این کار اینه که ابتکار عمل رو به دست بگیرین و اغلب قبل از اینکه کودکتون خودش بخواد، بهش توجه کنین تا حس کنه مورد حمایت و توجه شماست. حواستون به این نکته باشه که به‌محض دیدن نشونه‌ای از نیاز عاطفی، بهش توجه کنین؛ قبل از اینکه از لبه‌ی دره پایین بیفته!
7. وقتی احتیاج به گریه کردن دارن.
- زندگی برای نوپاها پر از ناامیدی هستش. این باعث ترشح هورمون‌های استرس مثل کورتیزول و آدرنالین میشه. بدن به شکل طبیعی، راهی بی‌خطر برای تخلیه‌ی این مواد شیمیایی از بدن گذاشته: گریه کردن! بیشتر کودکان نوپا به‌طور منظم به زمانی برای گریه‌کردن نیاز دارن.
- این نکته رو فراموش نکنین که ما توصیه نمی‌کنیم بچه‌تون رو به گریه بندازین یا به حال خودش رهاش کنین تا گریه کنه؛ چون این کارها فقط اضطرابش رو بیشتر میکنه، اما اگر فرزندتون شروع به گریه کردن کرد حتماً کنارش باشین و با امنیت و همدلی اجازه بدین تا احساساتش رو تجربه کنه.
- اگر هر کاری از دستتون برمی‌اومده انجام دادین ولی بچه‌تون هنوز ناله میکنه، این روش رو امتحان کنین: بغلش کنین و تمام توجهتون رو بهش بدین. بهش بگین: "تو ناراحت به نظر می‌رسی. نیاز داری گریه کنی و تمام ترس‌ها و اشک‌هاتو بیرون بریزی؟ اشکالی نداره. من با تمام عشقم کنارتم. اگه میخوای، گریه کن."
- اگر اون‌قدر عصبانی هستش که نمی‌تونین بغلش کنین، تا جایی که می‌تونین دلسوز و آروم بمونین بدون اینکه عصبانی‌ترش کنین. وقتی بهش کمک می‌کنیم احساس امنیت کنه، بیشتر بچه‌ها از فاز عصبانیت و قشقرق عبور میکنن و بعد با هق‌هق خودشون رو تو آغوش والدینشون میندازن. بعد از اینکه تمام ناراحتی‌های سرکوب‌شده رو تخلیه کردن، بقیه‌ی روز شادترن.
8. وقتی به غرغر کردن عادت کردن.
- یادتون باشه که این خودِ غرغر کردنه که باعث تقویت این عادت میشه، نه اینکه شما نیازهاش رو برطرف کنین وقتی با ناله و غرغر اونا رو بیان میکنه. وقتی شما به نیازهاش پاسخ میدین یا حداقل احساساتش رو درک می‌کنین فرزندتون دیگه ناله نمی‌کنه. پس همدلیِ پیشگیرانه کمک میکنه این عادت رو کنار بگذاره.
- مثلاً وقتی در حال دندون درآوردن هستش، خسته یا ناامیده، غر زدن بهش کمک میکنه حالش بهتر شه؛ چون داره احساساتش رو با شما درمیون می‌گذاره. پس بهتره شما یه مداخله‌ی مثبت داشته باشین تا این عادت متوقف بشه:
۱.احساساتش رو تشخیص بدین:
پیش از هرکاری احساساتش رو بشناسین و بهش یه واژه بدین که به‌جای غرغر ازش استفاده کنه: «اوه، تو الآن ناامید/بداخلاق/آزرده/خسته/ناراحت به نظر می‌رسی. قیچی که دسته منه خیلی جالب به نظر میرسه نه؟ تو میخوای که داشته باشیش؟»
۲.به‌جای غر زدن بهش جایگزین بدین:
- بهش یاد بدین که به‌جای غر زدن، چی می‌تونه انجام بده تا حالش بهتر شه: «چیکار می‌تونی انجام بدی که حالت بهتر شه؟ یه بغل لازم داری؟ کمک از مامانی میخوای؟ یه لیوان آب میخوای؟ قیچی رو میخوای؟ ولی این برای بچه‌ها امن نیست. بیا، میخوای قیچیِ امن خودتو داشته باشی؟»
- کاملاً قابل درکه که چقدر براتون مهمه که کارتون رو واقعاً خوب انجام بدین. ما می‌خوایم تشویقتون کنیم که پیام‌هایی که درباره‌ی بی‌توجهی به کودکتون می‌شنوین رو نادیده بگیرین. غرق‌شدن در احساسات منفی باعث میشه کودکان یاد بگیرن خودشون رو تنظیم کنن. اونا نیاز دارن ما کمکشون کنیم تا احساساتشون رو مدیریت کنن و هرچی ما بیشتر به نیازهاشون پاسخ بدیم، کمتر احتمال داره که دچار عصبانیت و قشقرقِ شدید بشن.
- کودکان زمانی یاد میگیرن که رضایت و تعامل متمدنانه رو به تأخیر بندازن که توانایی مدیریت احساساتشون رو پیدا کنن، اون‌ها از طریق پاسخگویی عاشقانه و امیدوارانه‌ی والدین این مهارت رو یاد میگیرن. در این حالت کودکان این پیام رو از شما دریافت میکنن که ارزشمند هستن و می‌تونن روی دنیای خودشون اثر بگذارن پس ناامیدی قابل تحمله و لازم نیست که قشقرق راه بندازن و غر بزنن.