احتمالاً شما هم با این چالش مواجه شدید که:
اگر چیزی بعد از یکی دو بار تلاشکردن طبق میل فرزندم پیش نره خیلی زود ناامید میشه. مشکل اینه که دایره لغاتش خیلی خوب نیست. او هنوز دیوانهوار غرغر میکنه و در مواقع دیگه هم خیلی سروصدا میکنه. پس وقتی خسته و ناامید میشه و کمک میخواد، شروع میکنه به غرغر کردن یا یه قشقرق کوچک راه می اندازه تا وقتی که من برم کمکش.
بچه ها تو چه شرایطی بیشتر غرغر میکنند؟
غرغر کردن در ۱۵ ماهگی خیلی عادی است. بچههای این سنی از غرغر کردن بهعنوان یک روش ارتباطی استفاده میکنند. آنها نمیدانند که این کار ما را عصبی میکند.
کودکان و نوزادان در این شرایط بیشتر غرغر میکنند:
۱. وقتی احساس ناتوانی میکنند.
کودکان وقتی غر میزنند که احساس کنند نمیتوانند خودشان نیازهایشان را رفع کنند یا روی یک بزرگسال برای رفع نیازهایشان حساب کنند و او هم ناامیدشان کند.
- . ما توصیه میکنیم که شما زندگی کودکتان را جوری بچینید که تا حد ممکن مستقل بار بیاید. چرا فرزندتان نمیتواند هروقت که میخواهد از یک چهارپایه برای برداشتن یک لیوان آب پلاستیکی از بالای سینک استفاده کند؟ اگر فرزندتان برای برداشتن وسایل حتما به کمک شما احتیاج دارد، اگر شما برای کمککردن به او صبر کنید، شما وابستگی یا ناتوانی او را تقویت میکنید. اگر در عوض وقتی نیازهایش را بیان میکند شما سریع پاسخ بدهید ناامیدیاش را کم میکنید و در نتیجه تمایلش به غرزدن هم کمتر میشود.
- . درباره غرغر کردنش بابت چیزهایی که خودش میتواند انجام بدهد، مثل آوردن عروسکش از آن طرف اتاق هم توجه کنید. شما نباید از او توقع داشته باشید که از کلماتی شبیه به " لطفا " درحالیکه خود او هم ناامید و خسته است،استفاده کند. او زمان زیادی برای یادگرفتن آداب دارد. چرا روی آتش بنزین بریزیم؟ اینطور قشقرقها و عصبانیتها را تحریک میکنید (که در واقع یک نشانه از بارِ زیاد عاطفی یا فیزیکی هستند.)
- . وقتی به کودکان از لحاظ احساسی فشار بیاید، وارد یک وضعیت اضطراری میشوند و نمیتوانند چیزهایی را که به آنها آموزش میدهید را یاد بگیرند. آنها هنوز کلمات کافی برای برقراری یک رابطه قابلاعتماد را ندارند. (و این قضیه که او گاهی از کلمات استفاده کرده به این معنی نیست که دسترسی کاملی به آنها دارد، بخصوص وقتی که احساساتش درحال افزایش هستند.)
- . یکی از راههای رسیدگی به این موضوع قبل از اینکه بتواند خوب صحبت کند این است که به او زبان اشاره را یاد بدهید. مطالعات نشان داده است کودکانی که اشارهکردن را بلد هستند، کمتر غرغر میکنند و قشقرقهای کمتری دارند؛ چون میتوانند بهتر نیازهایشان را بیان کنند، حتی ازآنجاییکه اشارهکردن ظرفیت زبان را افزایش میدهد ممکن است بعدها در زندگی ضریب هوشی (IQ) بالاتری داشته باشند.
۲.وقتی ناامید میشوند.
یکی از راههای ارتباطی انسانها برای وقتهایی که احساس میکنند درحال غرق شدن هستن غر زدن است. پس اگر کودکتان در کاری شکست میخورد و ناامید میشود، ممکن است ناله کند و غر بزند. اگر کودکتان برای کاری سخت درحال تلاش است دارد، دوباره و دوباره تلاش میکند، مطمئناً شما نباید پیشقدم شوید و کارش را برایش انجام دهید این کار از یادگرفتن محرومش میکند و این پیام را به او میدهد که او بیش از حد گنگ و ناتوان است که نمیتواند خودش به این کار جدید تسلط پیدا کنه. حواستان باشد ناامیدی بیش از حد همان اندازه که برای شما استرسزاست برای فرزندتان هم هست. ناامیدی برای شما خوب است؟ بله البته، اگر باعث بشود شما برای رسیدگی به مشکلتان انگیزه بگیرید. (من واقعاً باید این کمد را تمیز کنم، نمیتوانم هیچ چیزی را در آن پیدا کنم.)
اگر درباره زندگی کودکتان فکر میکنید که او دائماً توسط ناامیدیها بمباران میشود، این را بدانید که ۱۵ماههها قشر پیشانیشان بهاندازه کافی توسعهنیافته است که بتوانند آن حجم از ناامیدی را مدیریت کنند و بهراحتی در احساساتش غوطهور میشود.
بهترین پاسخ برای وقتهایی که شروع میکنند به نالهکردن این است که متوجه احساساتشان باشید و به آنها اطمینان دهید که هر زمانی به شما احتیاج داشته باشد شما بهعنوان یک پشتیبان کنارش هستید.
۳.وقتی احساس کسل بودن میکنند.
بچهها وقتی نمیدانند چه احساسی دارند یا نمیدانند که باید چیکار کنند ناله میکنند.
چرا اصلاً بچه باید حوصلهاش سر برود؟ شغلِ یک نوپا کشف و جستجوگریِ دنیاست، ولی ازآنجاییکه این میتواند به معنیِ خرابکردن خانه شما باشد، خیلی از ماها نوپا رو به یک اتاق که میدانیم امن است محدود میکنیم، و تلاش میکنیم که با صفحههای نمایش (تلویزیون و گوشی) آنها را مشغول نگه داریم تا خرابکاری نکنند.
مطالعات نشان میدهد که کودکانی که تلویزیون تماشا میکنند اغلب اوقات در درگیرشدن در فعالیتهای خودمحور به مشکل میخورند. پس اگر او تلویزیون تماشا میکند، قطعکردن این فعالیت ممکن است ظرف یک هفته نالهکردنهایش را تمام کند، چون متوجه میشود که چهکارهای دیگری میتواند بهتنهایی انجام دهد.
ایده برای کودکانی که از سر رفتن حوصله شان غرغر میکنند:
. اسباببازیهای فرزندتان را بچرخانید، کودکان فعال عاشق یک باشگاه کوهنوردی کوچک داخل خانه هستند.
. هر چیزی که در آن از آب، یخ، شن استفاده شود برای فرزندتان بسیار شگفتانگیز است. اگر برای باکس شن حیاط ندارید، میتوانید برای خودتان یک میز شن در یک ماهیتابه بزرگ یا یک وان کودک قدیمی بسازید.
شن یا آب را بهوسیله بازیکردن در یک استخر کودک کوچک (بدون آب) میتوانید محصور نگه دارید. یا فقط چند حوله قدیمی با یک سطل آب و یک سری ظروف پلاستیکی در اندازههای مختلف را روی زمین بگذارید.
. به فرزندتان اجازه دهید با یک طی کوچک طی بکشد (حتی ممکن است از این بازی یک آشپزخانه با زمینِ تمیز نصیبتان شود!)
. کاغذ سفید را به تمام سطح یک میز ناهارخوری بچسبانید و اجازه بدهید نقاشی کند. رنگ انگشتیها عالی هستند؛ اما حتماً به نظارت احتیاج دارند، مثل اینکه او را در یک صندلی بلند قرار دهید و اجازه بدهید که با پودینگش بهجای رنگ انگشتی رنگ کند بهتر است. (میتوانید یکم رنگ خوراکی به پودینگ وانیلی اضافه کنید.)
۴.وقتی به آنها فشاری بیش از توانشان وارد شده باشد.
سعی نکنید که تمام کارهای خودتان را اول انجام دهید و بعد به گرسنگی و خستگی او بپردازید.حتی اگر فرزندتان قشقرق هم به پا نکند، این تضمین را به شما میدهیم که شروع به نالهکردن میکند و چرا این عادت را تقویت کنیم؟
۵.وقتی خستهاند.
احتمالاً فرزندتان بعد از اینکه به خوبی استراحت کرده است غر نمیزند. کودکان وقتی که احتیاج به خواب بیشتری دارند دچار جنبش میشوند، پس یکزمان خواب زودتر را امتحان کنید –حتی اگر بهصورت مضحکی زودتر باشد مثلاً ۱۸:۳۰- حتی یکی دو شب هم تفاوت را به شما نشان میدهد.
۶.وقتی آنها به توجه ما احتیاج دارند.
۱۵ماهه ها میتوانند با خودشان بازی کنند و سرگرم شوند، اما هنوز هم به تعامل خیلی زیادی با ما احتیاج دارند. در واقع، زمانهایی که ما میبینیم آنها شروع به راهرفتن میکنند و بهجای کودکیکردن ادای بزرگسالها را در میآورند، دارند اوقات سختی را پشت سر میگذارند؛ چون احساس میکنند که ما داریم برای جداشدن و بزرگشدن به آنها فشار میآوریم. این معمولاً زمانی که یک جدایی واقعی وجود داشته خیلی بدتر است (مثلاً وقتی مادر بدون کودک به تعطیلات برود، یا کودک شروع به مهد رفتن کند، یا یک خواهر یا برادر جدید متولد شود.) خلاصه، هرچه ما به فرزندانمان ارتباط بیشتری به بدهیم بدون اینکه آنها درخواست کرده باشند، همان قدر احتمالش کمتر است که زمانهایی که ما توجهمان معطوف به کارهای دیگری هم هست آنها غر بزنند.
پس اطمینان حاصل کنید که فرزندتان بهاندازه کافی توجه مثبت و بیدلیل از شما دریافت کند، بخصوص در زمانهایی از روز که بیشتر احتمال غرغرو بودنش هست، مثلاً زمانهای قبل از شام. از نالهکردنها با توجه دادن به کودکتان قبل از اینکه خودش مطالبه کند پیشگیری کنید.
راز اینکار این است که ابتکار عمل را به دست بگیرید و اغلب قبل از اینکه کودکتان بخواهد به او توجه کنید تا او حمایت و ارتباط شما را حس کند و البته که به طور ویژهای مهم است که بهمحض اینکه نشانهای از نیاز به حمایت عاطفی نشان میدهد به او توجه کنید قبل از اینکه از لب دره به پایین سقوط کنید.
۷.وقتی احتیاج به گریهکردن دارند.
زندگی برای نوپایان پر از ناامیدی است. این باعث ترشح هورمونهای اضطراب مثل کورتیزول و آدرنالین میشود. طبیعت انسانها را با روشی بیخطر برای خارجشدن این مواد شیمیایی از بدن طراحی کرده: گریهکردن؛ بیشتر کودکان نوپا به طور منظم به زمانی برای گریهکردن نیاز دارند.
این رو بهخاطر داشته باشید که ما توصیه نمیکنیم که فرزندتان را به گریه بیندازید یا آنها را به حال خودشان بگذارید تا گریه کنند. این کارها اضطرابش را افزایش میدهند. ولی اگر یک زمانی این تجربه زیبا را داشتید که هنگامی که گریه میکنید شخصی کنارتان حضور داشته باشد، درک میکنید که چه نعمت بزرگی است که یک شخص قابلاعتماد آنقدر به شما حس امنیت بدهد که بتوانید راحت گریه کنید. این نعمتی است که هر کودک از طرف والدینش باید دریافت کند.
اگر شما هر کاری از دستتان بر میآمده انجام دادید؛ اما کودکتان هنوز ناله میکند، این روش را امتحان کنید؛ او را بغل کنید و تمام توجهتان را به او بدهید. بگویید: " تو ناراحت به نظر میرسی. نیاز داری گریه کنی و تمام ترسها و اشک هاتو بیرون بریزی؟ این مشکلی نداره، من با تمام عشقم کنارتم. اگر میخوای گریه کن. "
اگر کودکتان بهقدری عصبانی است که نمیتوانید نگهش دارید، تا جایی که میتوانید دلسوز و صمیمی بمانید بدون اینکه او را عصبانیتر کنید.
وقتی به آنها کمک میکنیم احساس امنیت کنند، اکثر کودکان از قسمت عصبانی بودن قشقرقشان گذر میکنند و سپس با هقهق به آغوش والدینشان پناه میبرند. پس از اینکه تمام آن ناراحتیهای سرکوب شده را رها کردند، باقی روز شادتر هستند.
۸.وقتی به غرغر کردن عادت کردهاند.
بهخاطر داشته باشید که غرغر کردنهای واقعی است که این عادت را تقویت میکند، نه برآوردهکردن نیازهایش توسط شما وقتی آنها را بروز میدهد. وقتی شما نیازهایش را برطرف میکنید –یا حداقل متوجه میشوید چه احساسی دارد - او ناله نمیکند، بنابراین همدلی پیشگیرانه به او کمک میکند عادت غرغر کردن را ترک کند. وقتی خوشحال است با خوشحالی غرغر میکند، درست است؟
برای مثال وقتی فرزندتان درحال دندان درآوردن است، خسته یا ناامید است، ناراحتی کردن به او حس بهتری میدهد. او دارد احساساتش را با شما در میان میگذارد. پس بهتر این است که شما مداخله مثبت داشته باشید تا این عادت را قطع کنید.
۱. ابتدا احساسات فرزندتان را تشخیص دهید و به او کلمهای دهید تا به جای غرغر کردن استفاده کند: اوه، تو الآن ناامید/بداخلاق/آزرده/فرسوده/غمگین به نظر میرسی،واقعا دوست داشتی الآن اون قیچی رو داشتی، وقتی مامانی استفادهاش میکنه خیلی باحال به نظر میرسه.
۲. سپس به او یاد بدهید که میتونه برای بهتر کردن حالش، بهجز غرغر کردن، کار دیگهای انجام بده: چیکار میتونی بکنی که حالت بهتر شه؟ به یه بغل احتیاج داری؟ یکم از مامانی کمک میخوای؟ یه لیوان آب میخوای؟ قیچی رو میخوای؟ ولی این برای بچهها امن نیست. بیا، میخوای قیچیِ امن خودت رو داشته باشی؟
کاملاً قابلدرک است که چقدر مهم است که بهعنوان یک مادر کارتان را واقعاً خوب انجام بدهید. ما میخواهیم شما را تشویق کنیم که پیامهایی را که درباره پاسخندادن به کودکتان میشنوید را نادیده بگیرید. غرقشدن در احساسات منفی باعث میشود کودکان یاد بگیرند خودتنظیمی کنند. آنها احتیاج دارند ما کمکشان کنیم که احساساتشان را مدیریت کنند، و هرقدر ما بیشتر نسبت به نیازهایشان پاسخگو باشیم، کمتر احتمال میکنند که غرقِ یک عصبانیت و قشقرقِ تمامعیار شوند. طوری که کودکان یاد میگیرند که رضایت و تعامل متمدنانه را به تأخیر بیندازند توسط توانمند شدن در مدیریت احساساتشان است، و روشی که کودکان یاد میگیرند که احساساتشان را مدیریت کنند توسط پاسخگویی امیدوارانه و عاشقانه والدینشان است. اینگونه است که آنها این پیام را دریافت میکنند که ارزشمندند و میتوانند روی دنیای خودشان اثرگذار باشند. اینگونه است که یاد میگیرند که وحشت نکنند و قشقرق به پا نکنند و یاد میگیرند که ناامیدی قابلتحمل است.